Gilde Caert 1598 - een copie uit 1663

St. Willibrord-dag 1598.

Ter eeren ende eerwaerdicheijt des almachtigen Godts
Maria, zijne gebenedijde Moeder ende der H. pateroon
inder kercken van Essche St. Willebrordt is geërigert
ingeset ende geordoneert een broderschap gilde off
schutterije vanden voetboge inden Dorpen van Essche
in manieren ende formen hier nae beschreven :
Inden eersten soo wien gelieven sal in desen Schutterije te comen sal
1. in presentie van Coninck, hoopman ende dekenen inder tijdt
wesende altijt ontfangen worden offten minsten metten
meestendeel vande gesellen ende ofter ymandt oft twee
ofte drie vanden gesellen pretendeerden in te nemen son-
der presentie, kennisse ende consente als boven sullen
alsulcke elck van hen verbeueren een pont payements.
2. Item allen schutters voirscreven sullen schuldich sijn wat
neuws te naecken ten eenen jaer off ten twee jaeren soo
dat vanden gemeijnen gesellen overdragen sal worden op
St. Willebrordt-dach ende dat geereedt hebben opten schiet-
dach opden peen van eene stuijver ende voorts op allen
eerdagen daer die gemeijn schudts off gesellen bijden ade-
ren wesen sullen.
3. Item sullen oock die gemeeijn gesellen bijden anderen comen
teeren ten dagen alsmen opwaerts schiedt ende op St. Wil-
lebrordtsdach opten peen vanden halven hoft ten waere
datse sick oft sichtich waeren off buijten landts ende
datse betyijgen met wettighe getuijgen.
4. Item des anderen daechs alsmen geschoten sal hebben salmen
een sielmisse singe voor alle giltbroeders ende bidden
voor alle geloovege sielen ende offeren yegelijck een
halff oort stuyver op verbeurte van dobbel gelt die
sulckx niet en offert.

5. Item men sal schieten om eenen vrijen Coninck ende soo wie als-

dan Coninck wesen sal en sal niet mogen schencken in die
herberge wijn, bier offe anderen drancken alsmen opwaerts
geschoten heeft op verbeurte van eenen Carolus-gulden,
maer wil den Coninck sijn eerbaerheijdt doen alsmen hem
thuijs leijt dan mach hij tot sijnder belieften schencken
eenen stoop biers ofte twee ende des anderen daechs alsmen
heeft geschooten sal die Coninck vervallen sijn den ghe-
meijnen gesellen te geven een halff tonne biers ende des
gelijcks op St. Willebrordts-dach.
6. Item oft imant vande guldebroeders eenige gaste noode dat sal
wesen op haer selfs coste ende niet op der gesellen
coste ten sij bij concente ende wille vanden gemeijnen ge_
sellen, maer wil jemandt den anderen nooden daer mach hij
selffs voor betalen sonder jemants becroon.

7. Item off jemant vande gesellen waer onwillich inde betalinge

der teringe commer der gilde aengaende peenen oft ver-
suijmenessen soo sullen die dekenen dier tijt wesenen den
selven quaden betaelders maenen ofte doen manen ende
daerenboven niet betalende sal die hoopman dat verleggen
op dobbel cost ende alsdan hem metten vorster uijtpanden
off hij met alle Rechte vewonnen waer daer tegens zen niemandt en sal mogen opponeren met eenige tsij
geestelijck oft weerlijck rechten ende renontieren dezen aengaende van alle previlegiën.
8. Item men sal ordineren vier goeden mannen bijder meesten men-
nichte der gesellen tot dekenen vander Gilde ende die
sullen momboiren allen tgeenen datter gilde aengaet ende
daeraf rekeninge doen des anderes daechs als men geschoten
sal hebben alsdan salmen twee dekenen af setten ende twee
wederom aensetten met consent vande gemeijnen gesellen.
9. Item soo wie de papegaeij off vogel affschiet drie reijsen achter malcanderen die en sal niet staen naer
eenige juweelen oft broodsiën maer hij sal Keijser sijn ende altijt sijnen cost hebben alsmen schiet ende op
St. Willebroodts-dach.

10. Item soo wie den papegaeij oft vogel affschiet ende Coninck is sal binnen een jaer eermen weeder op

schiet
aende broodsie hangen die weerde van twee stuijver ter
verbuert van vier stuijvers.
11. Item oft yemandt Coninck woorden buijten dorps sal die broodsie
laten binnen dorps om bewaert te woorden bijden hoopman oft
dekenen ofte setten sufficente borge voor dewelcke oock
sal doen een jegelijck die Coninck woort oft die gesellen
willen ende versuecken.
12. Item oft jemandt vande gesellen bruijdegom worden, sal schuldich
sijn den eersten teerdaech daer naer volgende te geven een
halft ton biers alsdan verteert te woorden bijden gemeijnen
gesellen.
13. Item oft jemant vande gesellen aflijvich woorden, sal schuldich
zijn den H. Patroon St. Willebroodt een halft pont was ende
voor die dootschult vierden halven stuijver tot reparatie
vanden Altaer oft beelde oft waert die gemeijne gesellen
gelieven sal; dies sullen di dekenen het lijck ter kercken
dragen dende ter aerden bestaden tzij pestilentie ofte
anderen sieckten, behuodelijck hen loon daer toe alsmen
anders waer, toevluecht oft hen to(e) ordonneren sal; ende
van gelijcken oft jemant vande gesellen uijte schutterije
begeerden sal gaen sal dat mogen doen op St. Willebroodts-
dag ende sal alsdan geven vierdalven stuijver, beheert te worden als boven.

14. Item sullen allen schutters gehouden zijn eenen boegen te hebben

opten peene van eenen stuijver bij dengenen dies niet en
hebben ten verbuerten me(t) een vaen biers.
15. Item ofter eenigen twist oft ongenochte onder die gesellen
gebuerden ende zijn van den hoopman, Coninck ende dekenen
versocht sijnde niet en cesseerden, sullen van den selven
gecorrigeert worden nae qualiteijdt des misdaets; desge-
lijcks offer jemandt iet deden daer die gemeijn gesellen
schanden aff hadden.
16. Item oft jemant vanden gesellen die een aderen s(?)iet
liegen sal verbeueren eenen stuijver.
17. Item oft yemandt vande gesellen de een den anderen met vuijsten
sloech sal verbeueren vier stuijver.

18. Item oft yemant vanden gesellen deen den anderen met potten

oft cannen sloech sal verbueren thien stuijvers.
19. Ttem sullen alle gildebroeders compareren ordentelijck opten
kermisdach ende op H. Sacramentsdaech inde prossesi
dragende een groen liende oft ander taxken in hen hant
oft met een roer ende soo wie apsent is sal verbeuren
twee stuijvers.
20. Item oft yemant vanden gesellen di een den anderen quetsten
ende geen bendige wonden en waer sal staen ter corecken
van den hoopman, Coninck ende dekenen, der tijt zijnden
ende geëxecuteert mogen worden als boven.
21. Item Item ofter yemant vande gesellen waer die gemeijn
gesellen niet meden te vreden waren oft niet en wouden
staen onder correctie vanden hoopman, Coninck ende dekens,
deselven sal men mogen roeijeren ende casseeren ende
seijnden den selven een achtendeel van eenen stuijver.
22. Item die proffijten vanden voorschreven peenen sullen gecon-
verteert ende beheert worden door den gemeijn gesellen
tot dierbaer ende profijten.
Op St. Willebroodt-dach anno vijfthien hondert achtennegentich de gemeijne
gildebroeders van St. Willebroot inden dorpen van Essche desen bekent.
.
.

.......(?) heure caerte, die sij gelooft hebben inne alle

haren poncte ende articulen te onderhouden.
Ende achtervolgen hebben tot dien eijnde van ons Gijsbert
Willemse vanden Braken - Willem Peters Pauwels Jansen -
van Son - Jan Michielsen - ende Geerraert Geerts, schepenen
der voirsreven heerlijcheijdt van Essche daer van begeert
gethuijchnis der waerheijdt gegeven ende tot dien eijnde onsen
ghemeijnen schependomszegel daer op begeert gedruckt te worden
den welcken wij derhalven in kennisse der waerheijdt daer op
hebben doen drucken.
Actum ut supera - als boven - ende
was besegelt metten schependomszegel
van Essche in groenen wassche met
papiere bedeckt onder teeckent......
Dat desen Copijen naervolgende colatie
met sijen principaeel schrijven besegelt
ende ondertekent als boven is accordeerden
den attesteren wij schepenen der heer-
lijckheijdt van Essche ende des torconde
soo hebben wij den zegel ons gemeijns
schependoms hier doen op drucken den
sevensten dach van November int jaer ons
Heeren geboort duysent seshondert drie
ende sestich geschreven.
(was ondertekend)
F. A. Ven.